Deneysel Öğrenme, bireylerin deneyim yoluyla öğrenmelerini sağlamayı amaçlayan bir eğitim anlayışıdır. Bu blog yazısında, deneysel öğrenmenin temel kavramları ve önemi açıklanmakta, onun temel ilkeleri ve teknikleri ile başarı elde etmenin yolları üzerinde durulmaktadır. Ayrıca, deneysel öğrenmede sık karşılaşılan hatalar, destekleyici araçlar ve eğitimdeki rolü ele alınmaktadır. Deneysel öğrenmenin avantajları ve dezavantajları yanı sıra, yenilikçi yaklaşımlar hakkında da bilgi verilmektedir. Sonuç olarak, deneysel öğrenmede başarı için kritik noktalar vurgulanarak, okuyuculara deneyimlerini en iyi şekilde değerlendirme yolları sunulmaktadır. Bu yazı, deneysel öğrenme ile başarıya ulaşmak isteyenler için kapsamlı bir rehber niteliğindedir.
Deneysel Öğrenme Nedir? Temel Kavramlar ve Önemi
Deneysel Öğrenme, bireylerin yaşantıları üzerinden öğrenme sürecini ifade eden, aktif katılımı ve deneyimlemeyi temel alan bir yaklaşımdır. Bu yöntem, sadece bilgiyi ezberlemek yerine, bireylerin bu bilgiyi deneyimleyerek anlamalarına olanak tanır. Bu sayede, teorik bilginin pratikte nasıl uygulanacağı konusunda derinlemesine bir anlayış geliştirirler. Deneysel öğrenmenin temel amacı, bireylerin kendi öğrenme süreçlerine katılımını artırarak, daha etkili ve kalıcı bir bilgi edinmektir.
Bu yöntemin önemi, bilgiye dayalı bir öğrenme sürecinin yanı sıra, öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirmelerine de katkıda bulunmasıdır. Deneysel Öğrenme, bilgiye ulaşmanın yanı sıra, bu bilginin nasıl kullanılacağını da öğretir. Bu bağlamda, öğrenme süreci; gözlem, deney ve uygulama gibi aşamaları içerir. Bu sayede, öğrenciler gerçek dünyada karşılaşacakları durumlara hazırlıklı hale gelirler.
Deneysel Öğrenmenin Temel Faydaları:
- Öğrencilerin aktif katılımını artırır.
- Teorik bilgilerin pratikte uygulanmasına imkan tanır.
- Problem çözme becerilerini geliştirir.
- Yaratıcılığı teşvik eder.
- Öğrenmeyi kalıcı hale getirir.
- İşbirliği ve takım çalışmasını destekler.
- Öz düzenleme becerilerini artırır.
Bireylerin öğrenme stillerine göre çeşitlendirilebilen deneysel öğrenme yöntemleri, aynı zamanda grup çalışmalarında etkileşimi ve iletişimi güçlendirir. Yaşantıları üzerinden öğrenme (yani, deneyim yoluyla kazanılan bilgi) metodunu benimseyen bireyler, teorik bilgiler ile pratik uygulamalar arasında köprü kurarak daha derin bir kavrayış elde ederler. Bu sayede öğrenciler, yalnızca belirli bilgilerle sınırlı kalmayıp bu bilgilerin farklı bağlamlarda nasıl kullanılacağını da öğrenirler.
Deneysel Öğrenmenin Temel İlkeleri
Deneysel Öğrenme, bireylerin kendi deneyimleri aracılığıyla bilgi edinmelerini sağlayan bir öğrenme yaklaşımıdır. Bu süreç, teorik bilgiden ziyade pratiğe dayalı bir anlayış geliştirir. Bireyler, aktif katılım gösterdikçe bilgiye daha derinlemesine hâkim olurlar. Bu yaklaşım, sadece akademik ortamlarda değil, aynı zamanda iş hayatında ve kişisel gelişimde de büyük önem taşımaktadır.
Deneysel öğrenmenin temel ilkelerinden biri, bireylerin kendi deneyimlerinden öğrenme fırsatına sahip olmalarıdır. Bu süreçte, hatalar kritik bir rol oynar; çünkü deneyimler, başarılı ve başarısız olan sonuçlar arasında bir çizgi çekmeye yardımcı olur. Ayrıca, bireylerin yeni bilgiler edinmesini ve bu bilgileri mevcut bilgi birikimlerine entegre etmesini sağlar.
Deneysel Öğrenme Sürecinde İzlenmesi Gereken Adımlar:
- Deneyimleme: Katılımcının doğrudan deneyimlemesi gereken bir durum oluşturulmalıdır.
- Gözlem: Deneyim sırasında bireylerin gözlem yapması teşvik edilmelidir.
- Refleksiyon: Deneyim sonrası düşünme ve hissettiklerini paylaşma aşaması gelmelidir.
- Teori ile Bağlantı: Gözlemler ile öğrenilen bilgilerin teorik kavramlarla ilişkilendirilmesi önemlidir.
- Uygulama: Öğrenilen bilgilerin tekrar uygulama ile pekiştirilmesi gerekmektedir.
- Değerlendirme: Sürecin etkinliğini ölçmek için geri bildirim alınmalıdır.
- Gelişim: Öğrenme sürecinde sürekli gelişim sağlamak için yeni deneyimlere açık olunmalıdır.
Bu adımlar, deneysel öğrenme yönteminin etkili bir şekilde uygulanmasında yardımcı olmaktadır. Her birey, farklı deneyimler ve sonuçlar yaşayacağı için bu süreç, kişisel farklılıkları da göz önünde bulundurmalıdır. Sonuçta, deneyimle öğrenme, bireylerin daha iyi anlamalarına ve gelişmelerine olanak tanır.
Deneysel Öğrenmenin İlkesi: Araştırma ve Keşif
Deneysel öğrenme sürecinin en önemli özelliklerinden biri, sürekli araştırma ve keşfettir. Bireyler, farklı durumları deneyimleyerek, problem çözme becerilerini geliştirirler. Bu süreçte, yapılan araştırmalar ve elde edilen veriler, bireylere yeni bilgilere ulaşma fırsatı sunar. “Araştırma yaparak, bireyler sadece mevcut bilgilerini genişletmekle kalmaz, aynı zamanda eleştirel düşünme becerilerini de geliştirirler.”
Deneysel Öğrenmenin Uygulamaları: Örnekler
Uygulama alanında, deneysel öğrenme yönteminin birçok örneği bulunmaktadır. Mesela, bir bilim laboratuvarında yapılan deneyler, öğrencilerin teorik bilgileri pratiğe dökmesini sağlar. Ayrıca, iş dünyasında takım çalışması ve projelerde, çalışanların birlikte deneyimleme yoluyla öğrenmeleri teşvik edilir. Böylece ekip içinde işbirliği ve iletişim becerileri de geliştirilmiş olur.
Deneysel Öğrenme Teknikleri ile Başarı Elde Etme
Deneysel Öğrenme yöntemleri, öğrenme sürecini daha etkili hale getirmek için uygulanan stratejilerdir. Bu teknikler, katılımcıların aktif rol almasını sağlar ve öğrenmenin kalıcılığını artırır. Bu bağlamda, hem bireysel hem de grup çalışmalarında uygulanabilecek farklı yaklaşımların kullanımı önem taşımaktadır. Başarıya ulaşmak için bu tekniklerin doğru bir şekilde uygulanması gereklidir.
Başarıya Giden Yolda Kullanılan Teknikler
- Hedef belirleme
- İlerleme takibi
- Geri bildirim alma
- Pratik yapma
- Problem çözme egzersizleri
- Paylaşım ve eleştiri
- İnovasyon ve yaratıcılık geliştirme
Bu tekniklerin etkili bir şekilde uygulanması, öğrenme sürecini desteklerken aynı zamanda bireylerin kendilerini geliştirmelerine de olanak tanır. Özellikle ekip çalışmaları, farklı bakış açılarını bir araya getirerek daha zengin bir öğrenim ortamı sağlar. Bu noktada, uygulayıcıların deneysel öğrenme süreçlerini yapılandırmaları büyük önem taşımaktadır.
Teknik 1: Uygulamalı Proje Geliştirme
Uygulamalı proje geliştirme, katılımcıların bilgilerini pratiğe dökme şansı bulduğu bir yöntemdir. Bu süreçte, öğrenciler gerçek dünya problemleri ile karşılaşarak öğrendiklerini uygulama fırsatı elde ederler. Böylece teorik bilgilerini pekiştirirken, aynı zamanda sorunlara yaratıcı çözümler geliştirme yeteneklerini de artırmış olurlar.
Teknik 2: Ekip Çalışmasını Teşvik Etme
Ekip çalışması, bireylerin birbirlerinden öğrenmelerine olanak tanır ve sosyal etkileşimi artırır. Takım üyeleri, farklı yetenek ve bilgi setleri ile projelerde bir araya gelerek daha iyi sonuçlar elde edebilirler. Bu süreçte işbirliği, iletişim ve katılım gibi becerilerin geliştirilmesi, deneysel öğrenme deneyimini zenginleştirir.
Deneysel Öğrenmede Sık Yapılan Hatalar
Deneysel Öğrenme sürecinde karşılaşılan hatalar, öğrenme deneyimlerinin etkinliğini büyük ölçüde etkileyebilir. Öğrenme sırasında gerçekleştirilen hatalar, hem bireylerin hem de grupların başarı seviyelerini düşürebilir. Bu nedenle, uzmanlar tarafından tanımlanan bazı yaygın hataları bilmek ve bunlardan kaçınmak oldukça önemlidir. Unutmayın ki, hata yapmak öğrenmenin doğal bir parçası olsa da, tekrarlanan hatalar öğrenme sürecinde bariyer oluşturabilir.
İlk olarak, denemelerin yetersiz planlanması, sık yapılan hatalardan biridir. Öğrenme hedefleri net belirlenmediğinde, deneyecek olan birey ya da grup, hangi stratejilerin en etkili olabileceğini belirleyemez. Dolayısıyla, sonuçlar tahmin edilemez hale gelir. Aynı zamanda, deneme sürecinin ne şekilde yürütülmesi gerektiği hakkında yeterli bilgi sahibi olmamak da ciddi bir hata olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda, öğrenmeyi destekleyen araçların doğru seçilmesi ve kullanılması son derece kritiktir.
- Yaşanan Yaygın Sorunlar
- Hedeflerin belirsizliği
- Deneylerin yeterince planlanmaması
- Deney sürecinin yeterince analiz edilmemesi
- Geri bildirim almama
- Yanlış araç ve yöntemlerin seçilmesi
- Grup çalışmalarında iletişimsizlik
Ayrıca, deneysel öğrenme sürecinde geri bildirim almak oldukça kritik bir adımdır. Katılımcıların, yaptıkları denemelerin sonuçlarını değerlendirirken nasıl bir geri dönüş aldıklarına dikkat etmesi gerekmektedir. Geri bildirim eksikliği öğrenmenin verimliliğini azaltabilir. Deneylerin sürdürülmesi sırasında, katılımcıların birbirleriyle olan iletişimlerini artırmaları da hayati önem taşır. Başarılı bir deneyim için ortak bir bilgi paylaşım süreci oluşturmak, öğrenme sonuçlarını güçlendirebilir.
Deneysel Öğrenme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Bütün bu unsurlar doğrultusunda, deneysel öğrenme sürecinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için dikkat edilmesi gereken noktaların belirlenmesi gerekmektedir. Bireylerin ve grupların, deney sırasında edindikleri bilgileri aktif bir şekilde kullanmaları; sonuçları analiz etmeleri, hatalarını anlamaları ve bunları düzeltmeleri büyük önem taşır. Deneysel öğrenme sadece teori ile değil, pratik deneyimlerle gelişen bir süreçtir. Bu nedenle, öğrenmenin sadece sonuçlara bakarak değerlendirilemeyeceği unutulmamalıdır.
Deneysel Öğrenmeyi Destekleyen Araçlar
Deneysel öğrenme, bireylerin deneyim yoluyla bilgi edinmelerini sağlayan etkili bir yöntemdir. Bu süreçte kullanılan çeşitli araçlar, öğrenme deneyimlerini zenginleştirerek daha kalıcı bilgiler edinilmesine katkıda bulunur. Özellikle günümüzde dijital teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte, deneysel öğrenme tekniklerini destekleyen birçok yeni araç da ortaya çıkmıştır.
Fayda Sağlayan Araçlar
- Simülatörler: Gerçek hayat senaryolarını taklit ederek pratik yapma imkanı sunar.
- Online Eğitim Platformları: Farklı konularda etkileşimli kurslar sağlayarak öğrenmeyi destekler.
- İnteraktif Uygulamalar: Kullanıcıların aktif katılımını sağlayarak öğrenmeyi eğlenceli hale getirir.
- Video Paylaşım Siteleri: Görsel ve işitsel materyallerle desteklenen içerikler sunar.
- Bloglar ve Forumlar: Bilgi alışverişi için bir topluluk oluşturarak öğrenme deneyimini zenginleştirir.
Yukarıda bahsedilen araçlar, deneysel öğrenme süreçlerini kolaylaştırarak katılımcıların bilgilerini pekiştirmelerine yardımcı olur. Her bir aracın kullanımı, öğrenme tarzlarına göre farklılık gösterse de, genel amaç bireylerin bilgiyi aktif bir şekilde keşfetmelerini teşvik etmektir. Kullanıcılar, bu araçları kullanarak daha derinlemesine analiz yapabilir ve kendi deneyimlerini paylaşma fırsatı elde eder.
Dijital Araçlar ile Deneysel Öğrenme Süreci
Dijital araçlar, deneysel öğrenme sürecinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu araçlar sayesinde kullanıcılar, bilgiye ulaşma ve deneyimleri paylaşma konusunda daha fazla fırsata sahip olur. Örneğin, simülatörler sayesinde öğrenciler, teorik bilgilerini pratiğe dökme şansı bulurlar. Bu tür deneyimler, öğrenilen bilgilerin anlaşılmasını ve içselleştirilmesini sağlamada büyük fayda sağlar.
Deneysel Öğrenmenin Eğitimdeki Rolü
Deneysel Öğrenme, öğrencilere bilgiyi aktif bir şekilde keşfetme ve deneyimleme fırsatı sunarak eğitim sürecini daha etkili hale getirmektedir. Geleneksel öğretim yöntemlerinin ötesine geçen bu yaklaşım, öğrencilerin bilgiyi içselleştirmelerine yardımcı olur. Öğrenciler, teorik bilgileri uygulamalı olarak öğrenerek daha derin bir anlayış kazanırlar. Bu nedenle, eğitimcilerin deneysel öğrenme yöntemlerini müfredatlarına entegre etmeleri hayati öneme sahiptir.
Öğrencilerin sürece aktif katılımlarını sağlamak için çeşitli yöntemlerin benimsenmesi gerekmektedir. Bu sayede, öğrenciler hem motivasyonlarını artıracak hem de öğrenme süreçlerine olan ilgileri yükselecektir. Deneysel öğrenme uygulamaları, bir grup çalışması veya bireysel projeler aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Böylece, iş birliği ve sosyal beceriler de geliştirilebilir.
“Öğrenmenin en kalıcı yolu, onu deneyimlemek ve uygulamaktır.”
Eğitimde Deneysel Öğrenme Modeli şu şekilde sıralanabilir:
- Gerçek hayat uygulamaları
- Deneyimsel atölye çalışmaları
- Saha gezileri ve gözlemler
- Proje tabanlı öğrenme
- Simülasyon ve rol yapma oyunları
- Akademik tartışmalar ve forumlar
- Yaratıcı yazma ve sunum çalışmaları
Bu unsurlar, deneysel öğrenmenin temel taşlarını oluşturur ve öğrencilerin bilgiyi aktif olarak süzme yeteneklerini geliştirir. Uygulamalı öğrenim, sadece bilgiyi değil, aynı zamanda eleştirel düşünme becerilerini de pekiştirir. Eğitimcileri, uygulama odaklı stratejiler geliştirirken dikkat etmeleri gereken bazı noktalar bulunmaktadır.
Öğrenci Katılımını Artırma Yolları
Öğrencilerin katılımını artırmak için eğitimcilerin yenilikçi yöntemler kullanması kaçınılmazdır. Öğrenciler, aktif katılımcılar haline geldiklerinde, öğrenmeyi daha eğlenceli ve anlamlı bulurlar. Eğitimciler, oyun tabanlı öğrenme ve etkileşimli tartışmalar gibi yöntemler ile deneysel öğrenme süreçlerini zenginleştirebilir.
Öğretmenler İçin Stratejiler
Eğitimcilerin deneysel öğrenme yöntemlerini etkili bir şekilde uygulayabilmesi için bazı önemli stratejiler geliştirmesi gerekmektedir. Öğretmenler, eğitim sürecinin tasarımında esnek olmalı, öğrenci geribildirimlerine açık olmalıdır. Ayrıca, teknoloji kullanımını da benimseyerek dersleri daha ilgi çekici hale getirmelidirler. Bu tür yenilikçi uygulamalar, öğrencilerin hem akademik başarılarını hem de sosyal becerilerini artıracaktır.
Deneysel Öğrenmenin Avantajları ve Dezavantajları
Deneysel Öğrenme, bireylerin aktif katılımı ile gerçekleşen bir öğrenme sürecidir. Bu süreç, deney yaparak veya etkinlikler aracılığıyla edinilen bilgilerin gözlemlenip analiz edilmesini içerir. Bu yöntem, teorik bilgi ile pratik arasındaki bağlantıyı güçlendirir, ancak tüm öğrenme tekniklerinde olduğu gibi kendi avantajları ve dezavantajları vardır. Eğitimde etkili bir araç olmasına karşın, dikkat edilmesi gereken noktalar da bulunmaktadır.
Avantajlarının başında, öğrenmenin kalıcılığını artırması gelir. Deneysel öğrenme, bireylerin deney yaparak daha fazla bilgi edinmelerini sağlar. Ayrıca, bu yöntem, öğrenme sürecini daha eğlenceli ve ilgi çekici hale getirir. Öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerini geliştirirken, problem çözme yeteneklerini de pekiştirir. Ancak, her yöntemin olduğu gibi, uygulamada bazı zorluklar ve eksiklikler de ortaya çıkabilir.
- Avantaj ve Dezavantajları Değerlendirme
- Öğrenmenin kalıcılığını artırır.
- Uygulamalı ve deneysel bilgi sağlar.
- Öğrencilerin motivasyonunu artırır.
- Yaratıcılığı ve problem çözme yeteneklerini geliştirir.
- Grup çalışmasını teşvik eder.
- Zaman ve kaynak yönetimi zorlukları oluşturabilir.
- Öğretmen rehberliği gerektiren durumlar olabilir.
Özellikle uygulama yapmanın zor olduğu bazı konularda, deneysel öğrenme yönteminin uygulanması sınırlı kalabilir. Ek olarak, deneylerin planlanması ve gerçekleştirilmesi genellikle zaman alıcıdır. Bu açıdan, eğitmenlerin bu süreci iyi yönetmesi oldukça önemlidir. Eğitimcilerin, öğrencileri içsel motivasyonla yönlendirirken, aynı zamanda gerekli yönlendirmeleri sağlayarak, öğrencilerin deneysel süreçte aktif kalmalarını desteklemesi gerekir.
Sonuç olarak, deneysel öğrenme çeşitli avantajlar sunmakla birlikte, dikkatlice yönetilmesi gereken dezavantajları da barındırmaktadır. Eğitmenlerin bu dengeyi sağlaması, eğitim sürecinin etkisini olumlu yönde artıracaktır.
Deneysel Öğrenme ile Yenilikçi Yaklaşımlar
Deneysel Öğrenme, öğrencilerin deneyim yoluyla öğrenmelerini sağlayan etkili bir yaklaşımdır. Bu yöntem, teori ile pratiği birleştirerek öğrenmeyi daha kalıcı hale getirir. Öğrenme sürecinin merkezine bireyin aktif katılımını koyarak, unutulmaz deneyimler yaratmak mümkün hale gelir. Böylelikle, öğrenciler konulara daha derinlemesine hakim olma fırsatı bulurlar.
Yenilikçi eğitim metotları, deneysel öğrenme çerçevesinde önemli bir yer tutar. Bu metotlar sayesinde öğrenciler, sadece bilgiyi almakla kalmayıp, aynı zamanda kendi başlarına problem çözme yeteneklerini de geliştirme şansı bulurlar. Genellikle aşağıdaki teknikler bu yaklaşımda öne çıkar:
- Öne Çıkan Öneriler ve Stratejiler
- Gruplar halinde çalışma etkinlikleri düzenlemek
- Proje tabanlı öğrenme uygulamaları yapmak
- Simülasyon ve oyun temelli öğrenme yöntemleri kullanmak
- Kendine ait projeler geliştirmek
- Deney ve gözlem yollarıyla öğrenmeyi teşvik etmek
- Geri bildirim mekanizmalarını etkin bir şekilde kullanmak
Bu öneriler, deneysel öğrenmenin etkinliğini artırmak için kullanabileceğiniz güçlü araçlardır. Eğitim alanında yenilikçi yaklaşımlar benimseyen öğretmenler, öğrencilere bu yöntemlerin faydalarını göstermede önemli bir rol oynar. Böylece öğrenciler, sadece öğrenmekle kalmaz, aynı zamanda eğlenceli bir öğrenme sürecinin parçası olurlar.
Yenilikçi Eğitim Metotları
Yenilikçi eğitim metotları, öğrencilere farklı bakış açıları kazandırarak öğrenmeyi destekler. Örneğin, tartışmalara katılım, öğrencilerin aktif düşünme yeteneklerini ve analiz becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Ayrıca, deneysel öğrenme yöntemleriyle birleştirildiğinde, öğrenciler kendilerini daha güvende hissederler ve daha fazla katkı sağlama konusunda teşvik edilirler.
Teknolojinin Entegre Edilmesi
Günümüzde teknolojinin eğitimdeki rolü giderek artmaktadır. Eğitim materyallerinin dijitalleşmesi, öğrencilerin öğrenme deneyimlerini zenginleştirir. İnteraktif yazılımlar ve çevrimiçi kaynaklar, deneysel öğrenme süreçlerinde öğrencilerin etkileşimde bulunmalarını sağlar. Böylece, öğrenciler bilgiyi daha etkili bir şekilde keşfedebilir ve uygulama fırsatı elde edebilirler.
Sonuç: Deneysel Öğrenmede Başarı İçin Anahtarları Elde Etmek
Deneysel Öğrenme, öğrenme sürecinde yenilikçi ve etkili bir yaklaşım olarak ön plana çıkmaktadır. Eğitimde uygulanan bu teknikler, bireylerin ve grupların deneylerinden yola çıkarak bilgi edinmelerini sağlar. Ayrıca, bu yöntemler sayesinde öğrenme kalıcı hale gelir ve bireylerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine katkıda bulunur.
Bireylerin deneysel öğrenme sürecinde başarılı olabilmeleri için bazı önemli adımlar bulunmaktadır. Bu adımlar, öğrenmenin sistematik bir biçimde gerçekleşmesine ve bilgilerin daha iyi içselleştirilmesine yardımcı olur. Aşağıda, başarı için uygulanabilir adımlar sıralanmıştır:
- Deneyimleyerek öğrenme fırsatlarını değerlendirin.
- Hedeflerinizi net bir şekilde belirleyin.
- Takım çalışması oluşturarak diğer bireylerle etkileşimde bulunun.
- Geri bildirim alın ve süreci sürekli olarak değerlendirin.
- Öğrenme süreçlerinizde esnek olun ve yeni yöntemler deneyin.
- Deneyimlerinizi paylaşın ve başkalarının bakış açılarını dinleyin.
Bu adımların uygulanması, deneysel öğrenme sürecini başarıya ulaştırmak adına kritik bir öneme sahiptir. Deneyimlerin paylaşılıp tartışılması, öğrenme deneyimini daha zengin hale getirir. Bu bağlamda, bireyler yalnızca kendi deneyimlerinden değil, grup dinamiklerinden de faydalanabilirler.
deneysel öğrenme sürecinde başarıya ulaşmak, belirlenen stratejilerin doğru bir şekilde uygulanmasına bağlıdır. Öğrenmeyle ilgili deneyimleri değerlendirmek ve bu süreçten çıkan dersleri paylaşmak, bilgi ediniminin kalitesini artıran unsurlar arasında yer alır. Bu motivasyonla, gelecekteki öğrenme faaliyetlerinizi daha etkili ve verimli hale getirebilirsiniz.